Μεγαλώνοντας συνειδητά το αγχωτικό παιδί: 3 εργαλεία

Η ανατροφή των παιδιών, και συγκεκριμένα η συνειδητή ανατροφή, βασίζεται στην ιδέα ότι τα παιδιά έχουν τη δύναμη να πυροδοτήσουν μια μεταμόρφωση τόσο βαθιά μέσα στον γονιό, με αποτέλεσμα ως γονείς, να μαθαίνουμε και να μεγαλώνουμε μαζί τους. Με άλλα λόγια, η ανατροφή παιδιών έχει να κάνει με εμάς να μεγαλώνουμε τον εαυτό μας μαζί με τα παιδιά μας.

Αυτό το άρθρο σχετίζεται με την ανατροφή αγχώδης παιδιών, μέσα από τον φακό συνειδητότητας.

-       Όταν τα παιδιά μας υποφέρουν, νιώθουμε σαν χιλιάδες βέλη να διαπερνούν την καρδιά μας

-       Όταν τους βλέπουμε να απελπίζονται, νιώθουμε σαν να μας θάβουν χωρίς ελπίδα για οξυγόνο

-       Όταν τους βλέπουμε να παθαίνουν εμμονή με λεπτομέρειες, αγχώνοντας για κάθε μικρή δυσκολία στο ταξίδι της ζωής, είναι σαν να πυροδοτείται μια σπίθα φόβου καθώς αναρωτιόμαστε «Θα είναι ποτέ απλά χαρούμενοι;»

Μεγαλώνοντας ένα χαρούμενο παιδί είναι η ελπίδα του κάθε γονιού. Χαρούμενο και επιτυχημένο. Αν υπάρχει ένα πράγμα που ανατρέπει αυτούς τους δύο στόχους, είναι το άγχος.

Μέσα από την εμπειρία μου ως Σχολικός Ψυχολόγος, θα έλεγα ότι το ένα στοιχείο ανατροφής παιδιών που έχει ως αποτέλεσμα την αίσθηση απόγνωσης, σύγχυσης και βάσανου, είναι να βλέπεις το άγχος του παιδιού σου.

Το άρθρο αυτό σας προσφέρει 3 σημαντικά εργαλεία που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε βοηθώντας το παιδί σας να διαχειριστεί το άγχος του - εργαλεία που μπορεί να μην εξαλείψουν ολοκληρωτικά το άγχος, αλλά θα βοηθήσουν στην ανακούφιση, τουλάχιστον και λίγο.

Όσο και αν το θέλουμε, δεν μπορούμε να προστατεύσουμε το παιδί μας από το συναίσθημα του άγχους. Μπορούμε όμως να βοηθήσουμε στην στιγμιαία ανακούφιση του, στην αίσθηση ότι το παιδί μας δε νιώθει μόνο του, και πως γνωρίζει τα βήματα που χρειάζεται να ακολουθήσει για να το διαχειριστεί.

Πρώτα όμως, μια σύντομη ανασκόπηση της δουλειάς μου: Μεγάλωσε τον γονιό πριν μεγαλώσεις το παιδί.

Τι σημαίνει αυτό; Ως γονείς, αν δεν αναλάβουμε την αποστολή ανατροφής του εαυτού μας, έχοντας επίγνωση του δικού μας συναισθηματικού φόρτου, δε θα μπορέσουμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας να είναι αυτοί που μπορούν να είναι.

Εργαλείο 1:

Να έχεις επίγνωση του δικού σου άγχους σχετικά με το άγχος

Aρκετοί γονείς έχουν γιγαντιαίες αντιδράσεις απέναντι στο άγχος των παιδιών τους. Χωρίς να το συνειδητοποιούν, αντιδρούν με τρόπους που είναι περισσότερο αντιπαραγωγικοί παρά βοηθητικοί.

Μην:

-       Προσπαθήσετε να αναλάβετε τον έλεγχο ή επιβάλετε

-       Διαχειριστείτε σχολαστικά, ανακρίνετε ή ντροπιάσετε

Αυτές οι ενστικτώδης αντιδράσεις παρουσιάζονται λόγω του άγχους του ίδιου γονιού, και δε σχετίζονται με τη πραγματική ρίζα του άγχους που βιώνει το παιδί

Προτείνεται να:

-       Έχετε επίγνωση: Προσέξετε όταν το σώμα σας βιώνει άγχος. Δώστε προσοχή στους χτύπους της καρδιάς σας, τους ώμους, το σαγόνι και στομάχι σας. Αν νιώθετε άγχος, είναι η στιγμή να στραφείτε εσείς προς τα μέσα, και να ηρεμίσετε τον εαυτό σας, είτε μέσω βαθιών αναπνοών, ένα σύντομο περίπατο έξω ή συζητώντας το με κάποιο άλλο. Προσπαθώντας να βοηθήσετε το παιδί σας όταν εσείς οι ίδιοι είστε αγχωμένοι είναι χάσιμο χρόνου.

-       Ρωτήστε τον εαυτό σας: Μια σημαντική διαδικασία στη συνειδητή ανατροφή παιδιών είναι η επίγνωση της ίδιας σας της ενέργειας εκείνη τη στιγμή. Ρωτήστε τον εαυτό σας ερωτήσεις όπως:

o   Τι είναι αυτό που πυροδοτεί το άγχος μου αυτή τη στιγμή;

o   Τι μου θυμίζει από τη δική μου ζωή;

o   Πως μπορώ καλύτερα να βοηθήσω τον εαυτό μου αν βλέπω πως χάνω τον έλεγχο;

-       Πάρτε μια ξεκάθαρη απόφαση: Έχοντας κατανοήσει το δικό σας άγχος, μπορείτε να πάρετε απόφαση: Μπορώ να διαχειριστώ αυτό το άγχος μόνη μου, ή χρειάζομαι βοήθεια; Αν το άγχος είναι υπερβολικό να διαχειριστείτε μόνοι σας, τότε μπορεί να χρειαστεί να ψάξετε εξωτερική βοήθεια από ένα ειδικό. Αυτή η απόφαση μπορεί μόνο να παρθεί όταν είσαστε διατεθειμένοι να αντιμετωπίσετε τις δικές σας προκλήσεις - έχοντας πάντα το συμφέρον του παιδιού ως προτεραιότητα.

-       Κάνε κάτι: Όταν έχετε αποφασίσει ποια θα είναι η αντίδραση σας - είτε να το διαχειριστείτε μόνοι σας ή να ζητήσετε εξωτερική βοήθεια, είναι σημαντικό να αρχίσετε να εφαρμόζετε νέες τακτικές. Αν δεν αλλάξει η καθημερινή ρουτίνα στο σπίτι ή η αλληλεπίδραση σας με το παιδί σας - τότε τίποτα δε θα αλλάξει. Σημαντικό είναι είναι να είσαστε ιδιαίτερα παρόν γονείς, διαθέσιμοι στις ανάγκες των παιδιών σας. Μπορεί να χρειαστεί να βοηθήσετε το παιδί σας να είναι πιο ενσυνείδητο, να επιβραδύνεται και να είναι πιο παρόν. Κανένα από αυτά δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν δυναμώσετε τα χαρακτηριστικά αυτά στον εαυτό σας.

-       Σπάστε τον κύκλο: Να θυμάστε το κάθε μέρος της παρακάτω εξίσωσης, και προσπαθήστε να σπάσετε το μοτίβο. Κάθε διακοπή δημιουργεί σεισμικές αλλαγές στο παιδί σας.

o   Άγχος > Γονεϊκή ανημπορία > Θέληση για έλεγχο > Αντίδραση (φωνές, ντροπή, κριτική) > Αυξημένο άγχος στο παιδί

o   Ο μόνος τρόπος να σπάσετε την εξίσωση, είναι η αυξημένη επίγνωση του δικού σας άγχος προς το άγχος.

Εργαλείο 2:

Μην αντισταθείτε στο άγχος αλλά δεχτείτε το.

Πολλές φορές, θέλοντας να ελευθερώσουμε τον εαυτό μας από την αίσθηση της αβοηθησίας όταν το παιδί μας βιώνει άγχος, προσπαθούμε να εξαφανίσουμε το άγχος αμέσως. Δε θέλουμε να υπάρχει το άγχος. Τέλος. Ξεχνάμε όμως, ότι σε ότι αντιστεκόμαστε, αυτό επιμένει.

Μην:

-       Αναγκάσετε το άγχος να εξαλειφθεί ενδίδοντας ή υπερ-ελέγχοντας το παιδί σας

-       Ντροπιάσετε το παιδί σας που βιώνει άγχος

-       Προσποιηθείτε ότι δεν υπάρχει το συναίσθημα του άγχους

-       Απαγορεύσετε στο άγχος να εκδηλωθεί

Προτείνετε να:

-       Αποδεχτείτε το παιδί σας όπως είναι: Μπορεί να ακούγεται παθητικό ή ότι το παιδί σας σας χειρίζεται. Δεν ισχύει όμως. Το πρώτο βήμα σε κάθε αλλαγή είναι μια ειλικρινής εκτίμηση της κατάστασης όπως ακριβώς είναι στην πραγματικότητα. Η εικόνα της αποδοχής:

o   Το παιδί μου είναι ευαίσθητο και αυτό είναι ποιος είναι αυτή τη στιγμή

o   Το παιδί μου σκέφτεται υπερβολικά διάφορα πράγματα και και αυτό είναι ποιος είναι αυτή τη στιγμή

o   Το παιδί μου έχει εμμονή με λεπτομέρειες και αυτό είναι ποιος είναι αυτή τη στιγμή

Αυτή η αποδοχή σας απελευθερώνει από την ανάγκη να κρίνετε ή ελέγξετε την κατάσταση - δίνοντάς σας θετική ενέργεια να χειριστείτε τις δυσκολίες της στιγμής.

-       Τιμήστε το σημαντικό ρόλο του άγχους: Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό μέρος της ζωής, ειδικά για ευαίσθητα και ευάλωτα εκ φύσεως παιδιά. Δεν είναι ένα «άσχημο» χαρακτηριστικό. Όταν αποδεχτούμε ότι το άγχος εμφανίζεται για να βοηθήσει τα παιδιά μας να μεγαλώσουν σε αυτό που είναι γραφτό να γίνουν, είμαστε πιο πρόθυμοι να το διαχειριστούμε, σε αντίθεση με αν το αναγνωρίζουμε ως κάτι «κακό».

-       Δείξτε ενσυναίσθηση. Μην κρίνετε: Αρκετοί γονείς τείνουν να λειτουργούν μέσα από ακραίες καταστάσεις. Είτε κρίνουν είτε υπερπροστατεύουν. Και οι δύο αυτές αντιδράσεις διαιωνίζουν το πρόβλημα, και είναι ευρέως διαφορετικά από την πραγματική ενσυναίσθηση. Όταν τα παιδιά μας κρίνονται ή είναι υπερ-προστατευμένα από το άγχος - τους μεταφέρεται το μήνυμα ότι δεν είναι ικανά ή αρκετά ανθεκτικά να διαχειριστούν το άγχος μόνοι τους. Όταν όμως δείχνουμε ενσυναίσθηση, τους αφήνουμε να βιώσουν το συναίσθημα τους, με την παρουσία μας ως εξωτερική στήριξη ενώ γνωρίζουν ότι είναι ικανοί να επιβιώσουν και χειριστούν αυτό το άγχος.

Εργαλείο 3:

Δυνάμωσε το αντίδοτο

Το φυσικό και αυτόματο μας ένστικτο είναι να επικεντρωθούμε στο πρόβλημα που δημιούργησε το άγχος.

Μην:

-       Εστιαστείτε στις προβληματικές συμπεριφορές

-       Αναμένετε το πρόβλημα πριν έχει ήδη εμφανιστεί

-       Δημιουργήσετε εμπόδια στην εμφάνιση του άγχους

-       Προσαρμόσετε τη ζωή σας γύρω από το άγχος

Προτείνετε να:

-       Δημιουργήσετε μια ολοκληρωμένη εικόνα του παιδιού σας: Ενώ πριν μπορεί να εστιαζόσασταν αποκλειστικά στο άγχος του παιδιού σας, είναι απολύτως απαραίτητο να δημιουργήσετε πλέον μια πιο ολοκληρωμένη αντίληψη του παιδιού σας. Μια που τόσο τα δυνατά σημεία, όσο και οι αδυναμίας εκτιμώνται ειλικρινά. Με ισοδύναμη, αν όχι περισσότερη έμφαση σε όλα τα μέρη του παιδιού σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε πιο αποτελεσματικά μαζί τους την αίσθηση της αυτο-αποδοχής και αξίας του εαυτού τους. Με αυτό τον τρόπο, το άγχος δεν αποτελεί το μοναδικό ή μεγαλύτερο μέρος του εαυτού τους.

-       Συγκεντρωθείτε στο αντίδοτο: Ενθαρρύνω γονείς να επικεντρωθούν στα «αντίδοτα χαρακτηριστικά» που θα ήθελαν να βλέπουν στα παιδιά τους. Για παράδειγμα, ενθαρρύνω γονείς να αναγνωρίζουν και επικεντρώνονται στις φορές που το παιδί τους ανταποκρίνεται θετικά σε στρεσογόνους παράγοντες, ή δείχνουν αυθορμητισμό, θάρρος και ρισκάρουν. Όταν στρέφουμε την προσοχή μας σε χαρακτηριστικά που θα θέλαμε να δυναμώσουν, αυτόματα αυτά ενισχύονται. Ακριβώς όπως ένα λουλούδι αυτόματα στρέφεται προς τον ήλιο, έτσι και τα παιδιά μας ενδυναμώνουν τα χαρακτηριστικά που επικεντρώνουμε. Άρα, αν επικεντρωνόμαστε μόνο στο άγχος τους, και συνεχίζουμε να το ενισχύουμε μέσω διαλόγων και κηρύγματα, τότε αυτός είναι ο εαυτός που πιστεύουν ότι είναι. «Ξεχάστε τα χαρακτηριστικά που θέλετε να διορθώσετε, και επικεντρωθείτε στα χαρακτηριστικά που θέλετε να δυναμώσετε!» λέω πάντα στους γονείς.